Tội đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông

Thời gian gần đây, không ít các trường hợp cho thấy các đối tượng đã lợi dụng mạng máy tính, mạng viễn thông để đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin, từ đó chiếm đoạt tài sản, bôi nhọ danh dự cá nhân hay gây rối loạn hoạt động của cơ quan, tổ chức. Những hành vi này không chỉ xâm phạm trật tự quản lý hành chính trong lĩnh vực công nghệ thông tin mà còn đe dọa trực tiếp đến an toàn xã hội.

Chính vì vậy, Bộ luật Hình sự quy định tội đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông như một biện pháp pháp lý quan trọng nhằm phòng ngừa và xử lý hành vi vi phạm. Bài viết sau đây sẽ phân tích chi tiết cũng như làm rõ những nội dung có liên quan đến tội danh này.

Căn cứ pháp lý:

– Bộ luật Hình sự 2015;

– Luật An toàn thông tin mạng;

1. Các khái niệm và quy định pháp luật có liên quan

Theo các quy định pháp luật hiện hành, đối các hành vi bị cấm khi sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông có thể được hiểu đơn giản qua ba nhóm hành vi sau:

Thứ nhất, là hành vi đăng tải hoặc chia sẻ lên mạng những thông tin sai lệch, bị cấm hoặc có nội dung tiêu cực. Chẳng hạn như bịa đặt, xuyên tạc sự thật, nói xấu, xúc phạm người khác, tung tin thất thiệt về cơ quan, tổ chức hay cá nhân. Những thông tin kiểu này có thể khiến người đọc hiểu sai, gây ảnh hưởng xấu đến danh dự, uy tín của người khác, thậm chí tác động tiêu cực đến trật tự xã hội. Nói một cách dễ hiểu, đây là việc đưa thông tin bậy bạ, bôi nhọ hoặc tung tin đồn nhảm lên mạng, làm người khác bị hiểu lầm hoặc tổn hại mà không có căn cứ rõ ràng.

Thứ hai, là việc tự ý thu thập, mua bán, trao đổi, chia sẻ hoặc làm lộ thông tin cá nhân của người khác mà chưa được sự đồng ý. Ví dụ như lấy danh sách khách hàng, số điện thoại, địa chỉ, số CCCD, tài khoản ngân hàng hoặc thông tin cá nhân khác để bán cho bên thứ ba, hoặc đăng công khai lên mạng. Những việc này xâm phạm nghiêm trọng quyền riêng tư của mỗi người — quyền được giữ bí mật về thông tin cá nhân của mình. Hiện nay, tình trạng buôn bán dữ liệu cá nhân trên mạng diễn ra rất phổ biến, hình thành cả một “thị trường ngầm”, gây ra nhiều rủi ro như bị lừa đảo, bị quấy rối, hoặc bị đánh cắp danh tính. Nói đơn giản, đây là hành vi đem thông tin riêng của người khác ra sử dụng, chia sẻ hoặc kinh doanh mà không xin phép.

Thứ ba, là các hành vi khác liên quan đến việc sử dụng trái phép thông tin trên mạng, dù không thuộc hai nhóm kể trên. Ví dụ như dùng thông tin cá nhân của người khác để đăng ký tài khoản ngân hàng, vay tiền online, mua hàng trả góp, hoặc mạo danh họ để lừa đảo. Quy định này nhằm bao quát những trường hợp mới, phức tạp và thường xuyên thay đổi theo công nghệ. Nói cách dễ hiểu, đây là mọi hình thức lợi dụng thông tin người khác để làm chuyện gian dối, trục lợi hoặc phạm pháp trên mạng, dù không nhất thiết là đăng bài hay mua bán dữ liệu.

Trên cơ sở đó, nhằm đặt ra những giới hạn pháp lý nghiêm ngặt, tất cả những hành vi này đều được pháp luật điều chỉnh tại Điều 288 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017)

Điều 288. Tội đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông

1. Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây, thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng hoặc gây thiệt hại từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng hoặc gây dư luận xấu làm giảm uy tín của cơ quan, tổ chức, cá nhân, thì bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:

a) Đưa lên mạng máy tính, mạng viễn thông những thông tin trái với quy định của pháp luật, nếu không thuộc một trong các trường hợp quy định tại các Điều 117, 155, 156 và 326 của Bộ luật này;

b) Mua bán, trao đổi, tặng cho, sửa chữa, thay đổi hoặc công khai hóa thông tin riêng hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân trên mạng máy tính, mạng viễn thông mà không được phép của chủ sở hữu thông tin đó;

c) Hành vi khác sử dụng trái phép thông tin trên mạng máy tính, mạng viễn thông.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:

a) Có tổ chức;

b) Lợi dụng quyền quản trị mạng máy tính, mạng viễn thông;

c) Thu lợi bất chính 200.000.000 đồng trở lên;

d) Gây thiệt hại 500.000.000 đồng trở lên;

đ) Xâm phạm bí mật cá nhân dẫn đến người bị xâm phạm tự sát;

e) Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội hoặc quan hệ đối ngoại của Việt Nam;

g) Dẫn đến biểu tình.

3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

2. Cấu thành Tội đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông

2.1. Khách thể của tội phạm

Tội đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông trực tiếp xâm phạm đến trật tự quản lý của Nhà nước trong lĩnh vực công nghệ thông tin và truyền thông. Cụ thể hơn, khách thể của tội phạm là các quy định về đảm bảo an toàn hoạt động của mạng máy tính và mạng viễn thông. Đối tượng tác động của tội phạm là những thông tin riêng tư, mang tính nội bộ của cơ quan, tổ chức, cá nhân và cả Nhà nước. Việc công khai, sử dụng trái phép những thông tin này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của chủ sở hữu, thậm chí có thể gây tổn hại đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội.

2.2. Mặt khách quan của tội phạm

Mặt khách quan của tội phạm được thể hiện thông qua các hành vi khách quan mà người phạm tội thực hiện. Điều 288 liệt kê ba nhóm hành vi cụ thể tại Khoản 1:

• Hành vi đưa lên mạng máy tính, mạng viễn thông những thông tin trái với quy định của pháp luật (điểm a): Đây là hành vi phát tán, lan truyền các thông tin bị cấm mà không thuộc các tội danh đã được loại trừ, ví dụ như tin giả, thông tin độc hại, sai sự thật gây hoang mang dư luận.
• Hành vi mua bán, trao đổi, tặng cho, sửa chữa, thay đổi hoặc công khai hóa thông tin riêng hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân trên mạng mà không được phép của chủ sở hữu (điểm b): Hành vi này nhắm trực tiếp vào việc chiếm đoạt và sử dụng dữ liệu riêng tư. Một ví dụ điển hình là việc thu thập và buôn bán dữ liệu cá nhân như tên, địa chỉ, số điện thoại, số căn cước công dân….
• Hành vi khác sử dụng trái phép thông tin trên mạng máy tính, mạng viễn thông (điểm c): Quy định này đóng vai trò quan trọng, thể hiện tầm nhìn của nhà lập pháp. Trong bối cảnh công nghệ thông tin phát triển nhanh chóng, các phương thức và thủ đoạn phạm tội mới liên tục xuất hiện. Nếu chỉ liệt kê các hành vi cụ thể, điều luật sẽ dễ bị lỗi thời và kẻ phạm tội có thể tìm cách lách luật. Việc đưa ra một quy định mang tính khái quát như “hành vi khác” cho phép cơ quan chức năng có đủ cơ sở pháp lý để xử lý các hành vi lợi dụng công nghệ mới để phạm tội, đảm bảo tính linh hoạt và toàn diện của pháp luật.

Tại Điều 288 BLHS năm 2015 quy định 2 khung hình phạt chính, gồm:

– Khung 1: Có mức hình phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm đối với một trong những trường hợp:

+ Thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng;

+ Gây thiệt hại từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng; Gây dư luận xấu làm giảm uy tín của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

– Khung 2: Người phạm tội bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 02 năm đến 07 năm đối với các trường hợp:

+ Có tổ chức;

+ Lợi dụng quyền quản trị mạng máy tính, mạng viễn thông (là trường hợp người phạm tội đã sử dụng quyền quản lý, vận hành, khai thác và duy trì hoạt động ổn định hệ thống mạng máy tính, mạng viễn thông, thiết bị điện tử để phạm tội);

+ Thu lợi bất chính 200.000.000 đồng trở lên;

+ Gây thiệt hại 500.000.000 đồng trở lên;

+ Xâm phạm bí mật cá nhân dẫn đến người bị xâm phạm tự sát (là trường hợp do bị xâm phạm bí mật cá nhân nên người bị xâm phạm đã có hành vi tự sát, không kể người đó có bị chết hay không);

+ Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội hoặc quan hệ đối ngoại của Việt Nam;

+ Dẫn đến biểu tình (biểu tình là việc một số lượng người tụ họp đông đảo để bày tỏ ý chí, nguyện vọng và biểu dương lực lượng. Ở đây phải được hiểu là biểu tình bất hợp pháp, không được sự cho phép của nhà nước)

Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ . 20.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Như vậy, bài viết trên đây đã làm rõ nội dung liên quan đến Tội đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông. Trường hợp có thắc mắc bạn có thể liên hệ tổng đài 19006568 để được hỗ trợ tư vấn cụ thể.

CÔNG TY LUẬT TNHH DƯƠNG GIA - CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG

Địa chỉ: 141 Diệp Minh Châu, phường Hòa Xuân, thành phố Đà Nẵng

Điện thoại: 0931548999; 02367300899