Trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của ngành hàng không dân dụng Việt Nam, số lượng hành khách và hàng hóa qua cảng hàng không tăng mạnh, kéo theo những thách thức về đảm bảo an toàn, an ninh hàng không. Nhiều vụ việc gây rối trật tự trong sân bay, đưa người trái phép vào khu vực hạn chế, dọa có bom trên máy bay hay sử dụng giấy tờ giả để làm thủ tục bay không còn là chuyện hiếm gặp. Những hành vi này không chỉ ảnh hưởng đến hoạt động điều hành bay mà còn đe dọa nghiêm trọng đến tính mạng, tài sản của hàng trăm con người và sự ổn định của hệ thống giao thông hàng không. Nhằm xử lý và ngăn chặn các hành vi đó, Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) đã quy định một tội danh cụ thể: Tội cản trở giao thông đường không tại Điều 278. Bài viết dưới đây sẽ phân tích cụ thể quy định pháp luật và làm rõ Tội cản trở giao thông đường không.
Căn cứ pháp lý
Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017)
1. Khái niệm tội cản trở giao thông đường không
Đường hàng không là một hành lang xác định nối một vị trí xác định với một vị trí khác ở một độ cao xác định, dọc theo đó máy bay có thể bay khi đáp ứng các yêu cầu của đường hàng không. Đường hàng không được xác định với các phân đoạn trong khối độ cao cụ thể, chiều rộng hành lang và giữa các tọa độ địa lý cố định cho hệ thống định vị vệ tinh hoặc giữa các thiết bị hỗ trợ điều hướng máy phát vô tuyến trên mặt đất (navaids; chẳng hạn như VOR hoặc NDB) hoặc giao điểm của các đường bán kính cụ thể của hai máy phát này.
Tội cản trở giao thông đường không là hành vi trái pháp luật, do cá nhân có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện, làm ảnh hưởng đến hoạt động bình thường, an toàn của giao thông đường không, xâm phạm đến trật tự, an ninh, an toàn hàng không dân dụng, và theo quy định của pháp luật thì phải chịu trách nhiệm hình sự.
2. Cấu thành tội phạm
2.1 Chủ thể
Chủ thể của tội phạm phải là người từ đủ 16 tuổi trở lên và có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự.
Độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự quy định tại Điều 12 Bộ luật Hình sự. Người từ đủ 16 tuổi sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự đối với mọi loại tội. Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại một số điều 265, 266, 286, 287, 289, 290, 299, 303 và 304 thuộc Chương XXI Bộ luật hình sự. Như vậy chủ thể của tội cản trở giao thông đường không phải là người từ đủ 16 tuổi trở lên.
2.2 Mặt chủ quan
Người thực hiện hành vi cản trở giao thông đường không có thể phạm tội với lỗi vô ý, bao gồm vô ý vì quá tự tin hoặc vô ý vì cẩu thả.
– Vô ý vì quá tự tin là trường hợp người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình có thể gây hậu quả nguy hiểm cho xã hội, tuy nhiên họ chủ quan tin rằng hậu quả đó sẽ không xảy ra, hoặc nếu xảy ra thì vẫn có thể kiểm soát, ngăn ngừa được.
– Vô ý vì cẩu thả là trường hợp người phạm tội không lường trước được hậu quả nguy hiểm do hành vi của mình gây ra, mặc dù họ có nghĩa vụ và hoàn toàn có khả năng nhận thức được hậu quả đó nếu thận trọng hơn.
2.3 Mặt khách quan
Cản trở giao thông hàng không là gây khó khăn, trở ngại, làm cho giao thông hàng không không dễ dàng điều khiển, tiến hành. Cụ thể là các hành vi:
– Đặt chướng ngại vật;
– Di chuyển trái phép, làm sai lệch, che khuất hoặc phá hủy biển hiệu, tín hiệu an toàn giao thông đường không;
– Sử dụng sai hoặc làm nhiễu tần số thông tin liên lạc;
– Làm hư hỏng trang bị, thiết bị của sân bay hoặc trang bị, thiết bị phụ trợ khác phục vụ cho an toàn bay;
– Cung cấp thông tin sai đến mức gây uy hiếp an toàn của tàu bay, an toàn của hành khách, tổ bay, nhân viên mặt đất hoặc người khác tại cảng hàng không, sân bay hoặc công trình, trang bị, thiết bị hàng không dân dụng; điều khiển, đưa phương tiện mặt đất không đáp ứng điều kiện kỹ thuật vào khai thác tại khu bay;
– Có hành vi khác cản trở giao thông đường không.
Hậu quả là dấu hiệu bắt buộc trong cấu thành tội phạm. Người thực hiện hành vi khách quan chỉ bị truy cứu trách nhiệm hình sự trong trường hợp hậu quả nghiêm trọng xảy ra.
2.4 Khách thể
Khách thể của tội phạm này là trật tự, an toàn trong hoạt động giao thông đường hàng không, một lĩnh vực đặc biệt quan trọng gắn liền với sự an toàn tính mạng con người và lợi ích công cộng.
Đối tượng tác động của tội phạm bao gồm các công trình, trang thiết bị, cơ sở hạ tầng phục vụ giao thông đường không, cụ thể như: sân bay, nhà ga, đường băng, đường lăn, tháp điều hành không lưu, cùng các thiết bị kỹ thuật và công trình mặt đất khác có vai trò hỗ trợ hoạt động cất, hạ cánh và vận chuyển hàng không.
Cảng hàng không được hiểu là khu vực chuyên biệt, được xác định rõ ranh giới, bao gồm sân bay, nhà ga, cùng toàn bộ trang thiết bị, công trình kỹ thuật cần thiết khác được sử dụng cho việc tàu bay đi và đến, cũng như thực hiện các hoạt động dịch vụ vận chuyển hàng không theo đúng quy định pháp luật.
3. Quy định về khung hình phạt
Theo điều 278, Bộ luật hình sự 2017 quy định về tội cản trở giao thông đường không như sau:
– Khung thứ nhất: Người nào đặt chướng ngại vật; di chuyển trái phép, làm sai lệch, che khuất hoặc phá hủy biển hiệu, tín hiệu an toàn giao thông đường không; sử dụng sai hoặc làm nhiễu tần số thông tin liên lạc; làm hư hỏng trang bị, thiết bị của sân bay hoặc trang bị, thiết bị phụ trợ khác phục vụ cho an toàn bay; cung cấp thông tin sai đến mức gây uy hiếp an toàn của tàu bay, an toàn của hành khách, tổ bay, nhân viên mặt đất hoặc người khác tại cảng hàng không, sân bay hoặc công trình, trang bị, thiết bị hàng không dân dụng; điều khiển, đưa phương tiện mặt đất không đáp ứng điều kiện kỹ thuật vào khai thác tại khu bay hoặc có hành vi khác cản trở giao thông đường không gây thiệt hại cho người khác thuộc một trong các trường hợp sau đây hoặc đã bị xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:
+ Làm chết người;
+ Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
+ Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;
+ Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.
– khung thứ 2: Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm:
+ Làm chết 02 người;
+ Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200%;
+ Gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng;
+ Là người có trách nhiệm trực tiếp bảo đảm an toàn giao thông đường không hoặc trực tiếp quản lý thiết bị an toàn giao thông đường không.
– khung thứ 3 Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:
+ Làm chết 03 người trở lên;
+ Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên;
+ Gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên.
– Khung thứ 4: Cản trở giao thông đường không trong trường hợp có khả năng thực tế dẫn đến hậu quả quy định tại một trong các điểm a, b và c khoản 3 Điều này nếu không được ngăn chặn kịp thời, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.
– Hình phạt bổ xung: Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
Như vậy, đối với tội cản trở giao thông đường không thì mức phạt tù cao nhất lên đến 15 năm.
4. Tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự
Khi xét xử Tội cản trở giao thông đường không quy định một số tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự nhằm đảm bảo tính răn đe và nghiêm minh. Các tình tiết này được quy định tại Điều 52 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) và áp dụng cụ thể cho tội này như sau:
– Phạm tội có tổ chức, có tính chất chuyên nghiệp: Hành vi được thực hiện bởi một nhóm người có sự phân công, phối hợp chặt chẽ nhằm thực hiện các hành vi cản trở giao thông đường không với tính chất chuyên nghiệp cao và quy mô lớn.
– Tái phạm nguy hiểm: Người phạm tội đã từng bị kết án về Tội cản trở giao thông đường không và chưa được xóa án tích mà tiếp tục vi phạm.
– Lợi dụng chức vụ, quyền hạn: Người phạm tội sử dụng vị trí, quyền hạn của mình để thực hiện hoặc che giấu hành vi phạm tội.
– Lôi kéo người dưới 18 tuổi cùng tham gia.
Tùy vào từng trường hợp cụ thể, các tình tiết này có thể chuyển khung hình phạt sang mức cao hơn hoặc làm căn cứ để không cho hưởng án treo, giảm nhẹ hình phạt.
Tội cản trở giao thông đường không là một trong những tội danh có tính chất đặc thù, liên quan trực tiếp đến an toàn và trật tự trong lĩnh vực hàng không – một lĩnh vực ngày càng phát triển và có vai trò quan trọng trong giao thông hiện đại. Việc xử lý nghiêm minh các hành vi cản trở, gây rối hoặc đe dọa an toàn bay không chỉ là biện pháp trừng trị thích đáng mà còn mang ý nghĩa răn đe, phòng ngừa chung đối với xã hội.
Trong bối cảnh ngành hàng không Việt Nam ngày càng hội nhập và mở rộng, yêu cầu về bảo đảm an ninh, an toàn hàng không càng trở nên cấp thiết. Do đó, các cơ quan chức năng cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm soát, phổ biến quy định pháp luật đến hành khách và nhân viên ngành hàng không, đồng thời xử lý nghiêm các vi phạm, góp phần bảo đảm cho bầu trời luôn an toàn và bình yên.
Trên đây là nội dung bài viết của Luật Dương Gia về “Tội cản trở giao thông đường không” Nếu có bất kì khó khăn hay vướng mắc gì trong quá trình tham khảo và áp dụng quy định trên, hãy liên hệ với chúng tôi theo số Hotline 09351548999 để được tư vấn và hỗ trợ sớm nhất.
CÔNG TY LUẬT TNHH DƯƠNG GIA - CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG
Địa chỉ: 141 Diệp Minh Châu, phường Hòa Xuân, thành phố Đà Nẵng
Điện thoại: 0931548999; 02367300899
