Trong một xã hội định hướng văn hóa lành mạnh, những giá trị đạo đức, thuần phong mỹ tục luôn được bảo vệ và đề cao. Việc lưu hành, truyền bá văn hóa phẩm đồi trụy không chỉ xâm hại đến đạo đức xã hội mà còn tác động tiêu cực đến tâm lý, nhân cách, đặc biệt là với giới trẻ. Đây là hành vi bị nghiêm cấm, bị pháp luật nghiêm trị bởi ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống văn hóa và an ninh tư tưởng của cộng đồng.
1. Khái niệm và ý nghĩa pháp lý của Tội truyền bá văn hóa phẩm đồi trụy
Tội truyền bá văn hóa phẩm đồi trụy là hành vi làm ra, sao chép, lưu hành, vận chuyển, mua bán, tàng trữ nhằm phổ biến sách, báo, tranh, ảnh, phim, nhạc hoặc những vật phẩm khác có nội dung khiêu dâm, đồi trụy hoặc hành vi khác truyền bá vật phẩm đồi trụy nhằm phổ biến cho người khác, gây ảnh hưởng xấu đến đạo đức, thuần phong mỹ tục và trật tự xã hội.
Một số hành vi thường gặp:
- Phát tán clip, hình ảnh khiêu dâm qua mạng xã hội.
- Mua bán, cho thuê sách, tranh, băng đĩa có nội dung tình dục thô tục.
- Dựng, đăng tải phim, truyện tranh mang nội dung khiêu dâm, loạn luân, cổ súy hành vi lệch lạc.
- Lập nhóm kín để chia sẻ văn hóa phẩm đồi trụy trên các nền tảng trực tuyến.
Ý nghĩa pháp lý:
- Bảo vệ đạo đức xã hội và sự phát triển lành mạnh của con người, nhất là thanh thiếu niên.
- Giữ gìn thuần phong mỹ tục, trật tự an ninh văn hóa.
- Phòng ngừa các hành vi phạm tội khác có thể phát sinh từ ảnh hưởng tiêu cực của văn hóa phẩm đồi trụy (xâm hại tình dục, bạo lực gia đình…).
2. Khi nào hành vi bị truy cứu trách nhiệm hình sự?
Theo quy định tại Điều 326 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), một người chỉ bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu:
- Có hành vi làm ra, sao chép, lưu hành, vận chuyển, mua bán, tàng trữ nhằm phổ biến sách, báo, tranh, ảnh, phim, nhạc hoặc những vật phẩm khác có nội dung khiêu dâm, đồi trụy hoặc hành vi khác truyền bá vật phẩm đồi trụy
- Có mục đích truyền bá cho người khác (không phải để sử dụng cá nhân);
- Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, đạo đức xã hội;
- Đáp ứng điều kiện về chủ thể (từ đủ 16 tuổi và có năng lực trách nhiệm hình sự).
3. Yếu tố cấu thành Tội truyền bá văn hóa phẩm đồi trụy
a. Khách thể của tội phạm
Khách thể là mối quan hệ xã hội được luật hình sự bảo vệ, bị hành vi phạm tội xâm hại.
Đối với Tội truyền bá văn hóa phẩm đồi trụy, khách thể gồm:
- Khách thể trực tiếp: Trật tự công cộng, nền tảng đạo đức xã hội, thuần phong mỹ tục.
- Khách thể gián tiếp: Chính sách quản lý văn hóa của Nhà nước, đặc biệt trong bối cảnh xã hội hiện đại, công nghệ phát triển và hội nhập quốc tế sâu rộng.
Lưu ý: Đây là tội phạm xâm phạm đến đạo đức xã hội chứ không trực tiếp xâm phạm sức khỏe hay tính mạng con người.
b. Mặt khách quan của tội phạm
Mặt khách quan thể hiện dấu hiệu bên ngoài của hành vi phạm tội, bao gồm: hành vi, hậu quả, mối quan hệ nhân quả.
– Hành vi khách quan: Người phạm tội có thể thực hiện một hoặc nhiều hành vi sau:
- Làm ra (tự sản xuất) văn hóa phẩm đồi trụy;
- Tàng trữ, vận chuyển, mua bán, phát tán, truyền bá văn hóa phẩm đồi trụy;
- Sao chép, nhập khẩu, xuất khẩu, đưa lên mạng internet các sản phẩm có nội dung khiêu dâm, đồi trụy.
Đây là hành vi có tính chất chủ động, có thể thực hiện qua các phương tiện vật chất như sách báo, tranh ảnh, phim ảnh, file số, trang mạng…
– Đối tượng tác động: là các văn hóa phẩm có nội dung đồi trụy, bao gồm:
- Hình ảnh, âm thanh, video, phim, ấn phẩm mô tả hoạt động tình dục thô tục, lệch lạc;
- Tác phẩm cổ xúy hành vi loạn luân, ấu dâm, cưỡng bức, bạo lực tình dục;
- Tài liệu khơi gợi, kích thích bản năng tình dục, làm xói mòn đạo đức xã hội.
Việc xác định tính “đồi trụy” được đánh giá theo chuẩn mực đạo đức xã hội Việt Nam hiện hành và phải do cơ quan chuyên môn (như Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) giám định nếu cần.
* Hậu quả và mối quan hệ nhân quả
- Hậu quả: Không bắt buộc phải xảy ra hậu quả cụ thể (như có người bị ảnh hưởng), vì đây là tội có cấu thành hình thức.
- Tuy nhiên, hậu quả tiềm ẩn chính là:
- Làm tha hóa đạo đức, đặc biệt với trẻ em, thanh thiếu niên;
- Gây mất an ninh, trật tự xã hội;
- Tạo điều kiện cho tội phạm tình dục phát sinh.
- Mối quan hệ nhân quả: Phải có sự liên hệ logic giữa hành vi truyền bá văn hóa phẩm đồi trụy và hậu quả xã hội tiềm tàng hoặc thực tế.
c. Chủ thể của tội phạm
Chủ thể là người có năng lực trách nhiệm hình sự và đạt độ tuổi luật định.
- Độ tuổi: Người từ đủ 16 tuổi trở lên mới phải chịu trách nhiệm hình sự về tội này.
- Năng lực TNHS: Phải có năng lực nhận thức và điều khiển hành vi (không bị bệnh tâm thần, mất khả năng điều khiển hành vi).
- Không yêu cầu chủ thể đặc biệt (ai cũng có thể là chủ thể nếu đủ điều kiện nêu trên).
- d. Mặt chủ quan của tội phạm
d. Mặt chủ quan là dấu hiệu bên trong, thể hiện trạng thái tâm lý của người phạm tội.
– Lỗi
- Lỗi cố ý trực tiếp: Người phạm tội biết rõ hành vi của mình là truyền bá văn hóa phẩm đồi trụy, thấy rõ hậu quả hoặc khả năng gây nguy hại cho xã hội, nhưng vẫn mong muốn thực hiện.
– Mục đích
- Mục đích truyền bá văn hóa phẩm đồi trụy là dấu hiệu bắt buộc trong cấu thành tội phạm.
- Nếu chỉ tàng trữ để sử dụng cá nhân, không cấu thành tội phạm mà có thể bị xử phạt hành chính.
4. Mức hình phạt đối với Tội truyền bá văn hóa phẩm đồi trụy
Điều 326 BLHS 2015 (sửa đổi 2017) quy định:
– Khoản 1: thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
- Dữ liệu được số hóa có dung lượng từ 01 gigabyte (GB) đến dưới 05 gigabyte (GB);
- Ảnh có số lượng từ 100 ảnh đến dưới 200 ảnh;
- Sách in, báo in hoặc vật phẩm khác có số lượng từ 50 đơn vị đến dưới 100 đơn vị;
- Phổ biến cho từ 10 người đến 20 người;
- Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.
– Khoản 2: Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm:
- Có tổ chức;
- Dữ liệu được số hóa có dung lượng từ 05 gigabyte (GB) đến dưới 10 gigabyte (GB);
- Ảnh có số lượng từ 200 ảnh đến dưới 500 ảnh;
- Sách in, báo in hoặc vật phẩm khác có số lượng từ 100 đơn vị đến dưới 200 đơn vị;
- Phổ biến cho từ 21 người đến 100 người;
- Phổ biến cho người dưới 18 tuổi;
- Sử dụng mạng internet, mạng máy tính, mạng viễn thông hoặc phương tiện điện tử để phạm tội;
- Tái phạm nguy hiểm.
– Khoản 3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:
- Dữ liệu được số hóa có dung lượng 10 gigabyte (GB) trở lên;
- Ảnh có số lượng 500 ảnh trở lên;
- Sách in, báo in hoặc vật phẩm khác có số lượng 200 đơn vị trở lên;
- Phổ biến cho 101 người trở lên
– Khoản 4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
5. Tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ
5.1. Tình tiết tăng nặng
Theo Điều 52 BLHS:
- Phạm tội có tổ chức.
- Lợi dụng mạng xã hội, môi trường mạng.
- Phạm tội nhiều lần hoặc với nhiều người.
- Truyền bá cho người dưới 18 tuổi, nhất là dưới 16 tuổi.
- Lôi kéo người khác cùng phạm tội.
5.2. Tình tiết giảm nhẹ
Theo Điều 51 BLHS:
- Thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải.
- Tự nguyện khắc phục hậu quả, xóa bỏ nội dung đồi trụy đã đăng tải.
- Phạm tội lần đầu, nhân thân tốt.
- Có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, bị dụ dỗ, lôi kéo.
6. Kết luận
Tội truyền bá văn hóa phẩm đồi trụy là hành vi nguy hiểm cho xã hội, không chỉ ảnh hưởng đến đạo đức cá nhân mà còn làm suy đồi nền tảng văn hóa dân tộc. Trong thời đại công nghệ phát triển, việc kiểm soát thông tin càng trở nên khó khăn, đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan chức năng và ý thức tự giác từ mỗi cá nhân.
Việc hiểu rõ các yếu tố cấu thành tội phạm không chỉ giúp phòng tránh rủi ro pháp lý mà còn góp phần xây dựng một môi trường sống lành mạnh, văn minh.
Nếu bạn hoặc người thân đang gặp vướng mắc pháp lý liên quan đến tội danh này, hãy liên hệ với Luật Dương Gia để được tư vấn, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp kịp thời.
CÔNG TY LUẬT TNHH DƯƠNG GIA - CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG
Địa chỉ: 141 Diệp Minh Châu, phường Hòa Xuân, thành phố Đà Nẵng
Điện thoại: 0931548999; 02367300899
