Hoạt động “họ, hụi, biêu, phường” là một hình thức góp vốn, thu chi mang tính truyền thống ở Việt Nam, đặc biệt ở vùng nông thôn và khu vực có quan hệ thân thuộc, láng giềng. Tuy nhiên, khi hoạt động này bị biến tướng hoặc không tuân thủ các quy định pháp luật, sẽ dẫn đến nhiều rủi ro cho người tham gia. Bài viết dưới đây sẽ làm rõ các quy định mới nhất khị tham gia họ, hụi , biêu phường.
1. Khái quát về “Họ, hụi, biêu, phường”
1.1. Khái niệm theo pháp luật
Theo Bộ luật Dân sự năm 2015 (BLDS 2015) của Việt Nam, tại Điều 471 có quy định:
“Họ, hụi, biêu, phường (sau đây gọi chung là ‘họ’) là hình thức giao dịch về tài sản theo tập quán trên cơ sở thoả thuận của một nhóm người tập hợp nhau lại cùng định ra số người, thời gian, số tiền hoặc tài sản khác, thể thức góp, lĩnh họ và quyền, nghĩa vụ của các thành viên.”
Nói cách khác: Có một nhóm người (thành viên) dựa vào quan hệ thân quen, láng giềng, hoặc nhóm cộng đồng cùng thoả thuận: mỗi người sẽ góp một phần tiền (hoặc tài sản) định kỳ (kỳ mở họ/hụi) vào “dây họ”. Đến mỗi kỳ mở, một thành viên sẽ được “lĩnh” phần họ (số tiền/tài sản) do chủ họ hoặc người giữ sổ họ quản lý. Có thể có lãi hoặc không có lãi, có thể hưởng hoa hồng cho chủ họ, tùy thoả thuận.
1.2. Bản chất và đặc điểm
Một số đặc điểm nổi bật:
-
Hình thức dựa vào tương trợ lẫn nhau giữa người tham gia, không bắt buộc như tín dụng ngân hàng.
-
Chủ họ hoặc người giữ sổ làm trung gian, quản lý việc thu – chi, lập sổ – sổ họ. Thành viên có thể nhận phần họ trước hoặc sau tùy kỳ mở họ, có thể đóng góp định kỳ.
-
Lãi suất, hoa hồng hoặc không có lãi được thoả thuận giữa các thành viên và chủ họ. Ví dụ “họ có lãi”: người lĩnh họ trước trả lãi cho thành viên sau.
-
Không giống hợp đồng vay mượn thông thường: ở dây họ, người lĩnh có thể là người góp sau hoặc trước, cơ chế linh hoạt.
Do đó, việc tham gia dây họ/hụi nếu tổ chức đúng quy định pháp luật là hợp pháp và là một hình thức huy động vốn nội bộ, dân gian. Tuy nhiên, khi bị biến tướng — ví dụ huy động vốn trái phép, cho vay nặng lãi, lừa đảo — sẽ bị xử lý theo pháp luật.
2. Quy định pháp luật mới nhất (năm 2025)
2.1. Văn bản pháp lý chủ yếu
- Bộ luật Dân sự năm 2015.
-
Nghị định 19/2019/NĐ‑CP của Chính phủ ban hành ngày 19/02/2019 về họ, hụi, biêu, phường.
2.2. Những quy định quan trọng cần biết
2.2.1. Nguyên tắc tổ chức
Theo Nghị định 19/2019/NĐ-CP:
-
Việc tổ chức họ phải tuân thủ nguyên tắc cơ bản của BLDS: tự do, thiện chí, bình đẳng, hợp pháp.
-
Việc tổ chức họ chỉ được thực hiện nhằm mục đích tương trợ lẫn nhau giữa những người tham gia.
-
Không được tổ chức họ để cho vay lãi nặng, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, huy động vốn trái pháp luật.
2.2.2. Điều kiện làm thành viên và chủ họ
-
Thành viên: từ đủ 18 tuổi trở lên và có đủ năng lực hành vi dân sự; người từ 15–18 tuổi được tham gia nếu có tài sản riêng và có sự đồng thuận đại diện.
-
Chủ họ: cũng từ đủ 18 tuổi trở lên và có năng lực hành vi dân sự; nếu nhóm thành viên tự tổ chức thì chủ họ là người được hơn một nửa tổng thành viên bầu trừ có thỏa thuận khác.
2.2.3. Văn bản thoả thuận, sổ họ và thông báo
-
Thoả thuận về dây họ phải được thể hiện bằng văn bản; nếu sửa đổi, bổ sung cũng phải bằng văn bản.
-
Văn bản thoả thuận ít nhất phải chứa: họ tên, số CMND/CCCD/hộ chiếu các thành viên, phần họ (số tiền/tài sản), thời gian dây họ, kỳ mở họ, thể thức góp – lĩnh họ.
-
Chủ họ phải lập sổ họ hoặc người được giao giữ sổ; sổ họ phải ghi rõ ngày góp, số tiền từng thành viên, ngày lĩnh, chữ ký hoặc điểm chỉ của thành viên.
-
Thông báo cho Ủy ban nhân dân cấp xã nơi chủ họ cư trú trong các trường hợp:
-
Dây họ có phần họ tại một kỳ mở họ từ 100 triệu đồng trở lên.
-
Tổ chức từ hai dây họ trở lên.
-
2.2.4. Về lãi suất – hoa hồng
-
Họ không có lãi: người lĩnh không trả lãi cho các thành viên khác.
-
Họ có lãi: người được lĩnh họ trước các thành viên khác phải trả lãi cho người chưa lĩnh.
-
Theo BLDS 2015 Điều 468: mức lãi suất theo thỏa thuận không được vượt quá 20%/năm.
2.2.5. Xử lý vi phạm
Các hành vi vi phạm quy định về chơi họ, hụi sẽ bị xử phạt hành chính (và có thể bị truy cứu hình sự nếu cấu thành tội phạm).
-
Trường hợp chủ họ lợi dụng tổ chức họ để cho vay lãi nặng với lãi suất vượt mức cho phép thì có thể bị xử lý hình sự theo tội “cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự”. Theo BLHS 2015 – người nào cho vay với lãi suất gấp 5 lần trở lên mức lãi suất cao nhất quy định trong BLDS và thu lợi bất chính từ 30 triệu đồng đến dưới 100 triệu đồng thì có thể bị phạt tiền hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm.
-
Từ ngày 15/12/2025, theo Nghị định 282/2025/NĐ‑CP các vi phạm theo quy định về họ hiệu biêu phương sẽ bị xử lý như sau:
Điều 19. Vi phạm quy định về họ, hụi, biêu, phường
1. Phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:
a) Không thông báo cho các thành viên về nơi cư trú mới trong trường hợp có sự thay đổi;
b) Không thông báo đầy đủ về số lượng dây họ, hụi, biêu, phường (sau đây gọi tắt là họ), phần họ, kỳ mở họ hoặc số lượng thành viên của từng dây họ mà mình đang làm chủ họ cho người muốn gia nhập dây họ;
c) Không lập biên bản thỏa thuận về dây họ hoặc lập biên bản nhưng không có các nội dung chủ yếu theo quy định của pháp luật;
d) Không lập sổ họ;
đ) Không giao các phần họ cho thành viên lĩnh họ tại mỗi kỳ mở họ;
e) Không cho các thành viên xem, sao chụp sổ họ và cung cấp các thông tin liên quan đến dây họ khi có yêu cầu;
g) Không giao giấy biên nhận cho thành viên khi góp họ, lĩnh họ, nhận lãi, trả lãi hoặc thực hiện giao dịch khác có liên quan.
2. Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:
a) Không thông báo bằng văn bản cho Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú về việc tổ chức dây họ có giá trị các phần họ tại một kỳ mở họ từ 100.000.000 đồng trở lên;
b) Không thông báo bằng văn bản cho Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú về việc tổ chức từ hai dây họ trở lên.
3. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:
a) Lợi dụng việc tổ chức họ để cho vay lãi nặng mà lãi suất cho vay vượt quá tỷ lệ lãi suất theo quy định của Bộ luật Dân sự;
b) Tổ chức họ để huy động vốn trái pháp luật.
4. Biện pháp khắc phục hậu quả:
Buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm quy định tại khoản 3 Điều
3. Phân tích và lưu ý thực tiễn khi tham gia
3.1. Khi nào tham gia “chơi họ, hụi” là hợp pháp?
Một dây họ/hụi hợp pháp nếu:
-
Được tổ chức nhằm mục đích tương trợ lẫn nhau, không nhằm mục tiêu kinh doanh hoặc lợi nhuận kiểu tín dụng.
-
Thành viên và chủ họ đáp ứng điều kiện theo pháp luật (năng lực hành vi dân sự, tuổi, khả năng…).
-
Có văn bản thoả thuận rõ ràng hoặc ít nhất có sổ họ ghi chép đầy đủ.
-
Tuân thủ nguyên tắc “họ không có lãi” hoặc nếu có lãi thì mức lãi không vượt quá mức cho phép (không vượt 20%/năm).
-
Điều kiện thông báo với UBND cấp xã nếu thuộc trường hợp giá trị lớn hoặc tổ chức nhiều dây.
Khi đáp ứng các yếu tố này, việc tham gia dây họ/hụi không vi phạm pháp luật và có thể coi là một hình thức hợp pháp.
3.2. Những rủi ro và hình thức biến tướng thường gặp
- Chủ họ “ôm” tiền rồi bỏ trốn → thành viên không được lĩnh họ.
- Biến tướng thành hình thức cho vay nặng lãi: chủ họ hoặc thành viên lĩnh họ trước rồi bắt đóng lãi suất cao hoặc người khác phải bỏ giá cao rồi lĩnh, dẫn tới mức lãi vượt 20%/năm.
- Huy động vốn trái phép khi tổ chức nhiều dây, kêu gọi bên ngoài tham gia mà không đăng ký, không thông báo UBND cấp xã.
- Không lập sổ họ, không có giấy biên nhận, thành viên khó chứng minh quyền lợi khi xảy ra tranh chấp.
- Tham gia khi không hiểu rõ thoả thuận, hoặc chủ họ không minh bạch.
3.3. Một số lưu ý khi tham gia họ hụi biêu phường
Về pháp lý:
- Thành viên cần có văn bản thỏa thuận hoặc giấy tờ chuyển nhượng rõ ràng, thể hiện đầy đủ các thông tin: Họ tên các thành viên, số CMND/CCCD, số tiền góp, kỳ mở họ, thể thức lĩnh và các nghĩa vụ liên quan.
- Lưu ý quan trọng: Trường hợp dây họ có phần họ từ 100 triệu đồng trở lên hoặc tổ chức từ hai dây họ trở lên, chủ họ phải thông báo bằng văn bản đến UBND cấp xã nơi cư trú trước khi thực hiện. Việc không thông báo được xem là vi phạm hành chính.
Về thực tiễn:
- Cần tìm hiểu kỹ và lựa chọn chủ họ hoặc người quản lý sổ họ có uy tín, được cộng đồng tin tưởng.
- Mỗi lần góp tiền phải lập biên nhận; thành viên được yêu cầu cung cấp bản sao sổ họ hoặc thông tin cập nhật về tình trạng góp – lĩnh phần họ.
- Nếu lãi suất, hoa hồng cao bất thường, hoặc thấy dấu hiệu huy động vốn tràn lan, không minh bạch, cần thận trọng, tránh rủi ro mất tiền.
- Khi phát sinh tranh chấp, thành viên có quyền:
- Yêu cầu xem và sao chụp sổ họ;
- Yêu cầu chủ họ thực hiện đúng cam kết về giao phần họ;
- Đề nghị cơ quan có thẩm quyền can thiệp nếu chủ họ không tuân thủ hoặc có dấu hiệu chiếm đoạt.
Việc tham gia hoạt động “họ, hụi, biêu, phường” nếu được tổ chức đúng pháp luật có thể là một phương thức hợp pháp, phù hợp với tập quán tương trợ trong cộng đồng. Tuy nhiên, người tham gia cần hết sức thận trọng vì rủi ro khi chủ họ hoặc nhóm tổ chức không tuân thủ các quy định, hoặc biến tướng thành hình thức cho vay nặng lãi, huy động vốn trái phép.
Trong trường hợp còn đang thắc mắc hoặc cần sử dụng dịch vụ, hãy liên hệ ngay với Luật Dương Gia để được tư vấn nhanh chóng và chính xác nhất.
CÔNG TY LUẬT TNHH DƯƠNG GIA - CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG
Địa chỉ: 141 Diệp Minh Châu, phường Hòa Xuân, thành phố Đà Nẵng
Điện thoại: 0931548999; 02367300899
