Trong đời sống dân sự, hình thức “chơi hụi” (hay còn gọi là họ, biêu, phường) là một tập quán tài chính phổ biến, giúp các thành viên trong cộng đồng hỗ trợ nhau về vốn khi cần thiết. Tuy nhiên, khi tham gia chơi hụi, các bên thường thỏa thuận về việc góp hụi, lĩnh hụi và đặc biệt là mức lãi suất đối với nội dung này là một vấn đề vô cùng quan trọng và thiết yếu, nếu vượt quá giới hạn cho phép có thể bị xem là vi phạm pháp luật. Chính vì vậy, việc hiểu rõ cách tính lãi suất trong chơi hụi theo quy định của Bộ luật Dân sự là cần thiết để mọi người tham gia một cách minh bạch và hợp pháp.
Căn cứ pháp lý:
– Nghị định 19/2019/ NĐ- CP quy định về họ, hụi, biêu, phường
1. Chơi hụi có vi phạm pháp luật không?
Hoạt động chơi hụi hiện nay được điều chỉnh bởi Nghị định 19/2019/NĐ-CP của Chính phủ.
Về nguyên tắc tổ chức họ, hụi được quy định tại Điều 3 nghị định này như sau:
“Việc tổ chức họ phải tuân thủ các nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự quy định tại Điều 3 của Bộ luật dân sự.
Việc tổ chức họ chỉ được thực hiện nhằm mục đích tương trợ lẫn nhau giữa những người tham gia quan hệ về họ.
Không được tổ chức họ để cho vay lãi nặng, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, huy động vốn trái pháp luật hoặc các hành vi vi phạm pháp luật khác.”
Như vậy, hoạt động chơi hụi bản thân nó không vi phạm pháp luật mà nó chỉ bị nghiêm cấm nếu người chơi lợi dụng nó để che giấu hoạt động cho vay nặng lãi, lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
2. Nguyên tắc tổ chức hụi và các hình thức chơi
2.1. Nguyên tắc tổ chức hụi
Như các thông tin trên thì việc chơi hụi là một hình thức giao dịch tài sản, dựa trên tập quán đã có từ lâu đời và căn cứ theo thỏa thuận của một nhóm người để cùng định ra số người, số tiền, cách thức góp, quyền và nghĩa vụ của các thành viên, thời gian, số tiền lĩnh,..
Dựa theo các nguyên tắc được quy định ở Nghị định 19/2019/NĐ-CP và các nguyên tắc cơ bản trong giao dịch dân sự được quy định tại Bộ luật Dân sự thì việc tổ chức hụi cần tuân theo các nội dung sau:
– Không phân biệt đối xử;
– Việc thực hiện, xác lập, chấm dứt các quyền và nghĩa vụ dân sự cần được được thực hiện dựa trên nguyên tắc tự do, tự nguyện, thiện chí, trung thực, và không được xâm phạm đến lợi ích người khác.
– Việc tổ chức chơi hụi chỉ nhằm mục đích tương trợ nhân dân, không được tổ chức dưới hình thức lừa đảo, cho vay nặng lãi, chiếm đoạt tài sản, huy động vốn trái phép hoặc các hành vi khác.
2.2. Các hình thức chơi hụi
Chơi hụi chia làm 2 hình thức là chơi hụi tính lãi và chơi hụi không có lãi. Trong đó:
– Chơi hụi tính lãi: khi một con hụi cần tiền gấp, nếu muốn chốt hụi sớm thì phải chịu một phần lãi của những con hụi khác, phần lãi này trừ trực tiếp vào số tiền phải đóng hụi của những người khác.
Bản chất của việc chơi hụi không có lãi gần giống với việc trả góp, nên lợi ích của việc chơi hụi không có lãi đó là có thể nhận được một số tiền lớn để giải quyết vấn đề cá nhân, sau đó sẽ chia đều theo ngày trả dần.
– Chơi hụi không có lãi: Đến kỳ chốt hụi, con hụi nhận được đủ số tiền, và sẽ phải tiếp tục đóng hụi định kỳ hàng tháng.
Đối với việc chơi hụi có lãi, nếu chốt hụi cuối cùng, người chơi hụi có khả năng nhận về số tiền lớn hơn số vốn bỏ ra ban đầu. Tuy nhiên, hình thức này cũng tiềm ẩn rất nhiều rủi ro như: con hụi ôm tiền bỏ chạy, biến tấu thành cho vay nặng lãi, lừa đảo….
3. Mức lãi suất trong chơi hụi được pháp luật quy định như thế nào?
Tại Điều 21 Nghị định 19/2019/NĐ-CP có quy định về lãi suất tối đa trong hụi như sau:
” Điều 21. Lãi suất trong họ có lãi
1. Lãi suất trong họ có lãi do các thành viên của dây họ thỏa thuận hoặc do từng thành viên đưa ra để được lĩnh họ tại mỗi kỳ mở họ nhưng không vượt quá 20%/năm của tổng giá trị các phần họ phải góp trừ đi giá trị các phần họ đã góp trên thời gian còn lại của dây họ. Trường hợp mức lãi suất giới hạn nói trên được điều chỉnh bởi cơ quan có thẩm quyền theo quy định tại khoản 1 Điều 468 của Bộ luật dân sự thì áp dụng mức lãi suất giới hạn được điều chỉnh đó.
2. Trường hợp lãi suất theo thỏa thuận hoặc do từng thành viên đưa ra để được lĩnh họ tại mỗi kỳ mở họ vượt quá lãi suất giới hạn quy định tại khoản 1 Điều này thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực.”
Liên quan đến vấn đề lãi suất, quy định trên đã có những nội dung cụ thể :
– Lãi suất trong họ có lãi do các thành viên của dây họ thỏa thuận hoặc do từng thành viên đưa ra để được lĩnh họ tại mỗi kỳ mở họ nhưng không vượt quá 20%/năm của tổng giá trị các phần họ phải góp trừ đi giá trị các phần họ đã góp trên thời gian còn lại của dây họ.
– Trường hợp mức lãi suất giới hạn nói trên được điều chỉnh bởi cơ quan có thẩm quyền theo quy định tại khoản 1 Điều 468 của Bộ luật dân sự thì áp dụng mức lãi suất giới hạn được điều chỉnh đó.
– Trường hợp lãi suất theo thỏa thuận hoặc do từng thành viên đưa ra để được lĩnh họ tại mỗi kỳ mở họ vượt quá lãi suất giới hạn nêu trên thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực.
Bên cạnh đó, lãi suất của một số trường hợp khác được đặt ra tại Điều 22 cùng nghị định này như sau:
“Điều 22. Lãi suất trong trường hợp chậm góp, chậm giao phần họ
1. Trường hợp đến kỳ mở họ mà chủ họ không giao hoặc giao không đầy đủ các phần họ cho thành viên được lĩnh họ, thành viên chưa lĩnh họ không góp phần họ hoặc góp phần họ không đầy đủ thì phải trả lãi đối với số tiền chậm trả tương ứng với thời gian chậm trả.
Lãi suất phát sinh do chậm góp hoặc chậm giao phần họ được xác định theo thỏa thuận của các bên nhưng không được vượt quá mức lãi suất giới hạn quy định tại khoản 1 Điều 21 của Nghị định này của số tiền chậm trả trên thời gian chậm trả, nếu không có thỏa thuận thì lãi suất được xác định bằng 50% mức lãi suất giới hạn quy định tại khoản 1 Điều 21 của Nghị định này của số tiền chậm trả trên thời gian chậm trả.
2. Trường hợp đến kỳ mở họ mà thành viên đã lĩnh họ không góp phần họ hoặc góp phần họ không đầy đủ thì phải trả lãi như sau:
a) Trường hợp họ không có lãi, lãi suất được xác định theo thỏa thuận nhưng không được vượt quá mức lãi suất giới hạn quy định tại khoản 1 Điều 21 của Nghị định này của số tiền chậm góp họ trên thời gian chậm góp, nếu không có thỏa thuận thì lãi suất được xác định bằng 50%/năm mức lãi suất giới hạn quy định tại khoản 1 Điều 21 của Nghị định này của số tiền chậm góp trên thời gian chậm góp.
b) Trường hợp họ có lãi, lãi suất được xác định theo mức quy định tại khoản 5 Điều 466 của Bộ luật dân sự đối với họ có lãi.”
– Về lãi suất trong trường hợp chậm góp, chậm giao phần họ, trường hợp đến kỳ mở họ mà chủ họ không giao hoặc giao không đầy đủ các phần họ cho thành viên được lĩnh họ, thành viên chưa lĩnh họ không góp phần họ hoặc góp phần họ không đầy đủ thì phải trả lãi đối với số tiền chậm trả tương ứng với thời gian chậm trả.
– Lãi suất phát sinh do chậm góp hoặc chậm giao phần họ được xác định theo thỏa thuận của các bên nhưng không được vượt quá mức lãi suất giới hạn quy định của số tiền chậm trả trên thời gian chậm trả, nếu không có thỏa thuận thì lãi suất được xác định bằng 50% mức lãi suất giới hạn quy định của số tiền chậm trả trên thời gian chậm trả.
– Trường hợp đến kỳ mở họ mà thành viên đã lĩnh họ không góp phần họ hoặc góp phần họ không đầy đủ thì phải trả lãi như sau: Trường hợp họ không có lãi, lãi suất được xác định theo thỏa thuận nhưng không được vượt quá mức lãi suất giới hạn quy định của số tiền chậm góp họ trên thời gian chậm góp, nếu không có thỏa thuận thì lãi suất được xác định bằng 50%/năm mức lãi suất giới hạn quy định của số tiền chậm góp trên thời gian chậm góp; trường hợp họ có lãi, lãi suất được xác định theo mức quy định tại khoản 5 Điều 466 của Bộ luật dân sự đối với họ có lãi
4. Mức xử phạt hành chính khi vi phạm về chơi hụi
Theo Nghị định 144/2021/NĐ-CP có 3 mức xử phạt vi phạm hành chính khi vi phạm quy định về hụi.
– Phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 5.000.000 triệu đồng khi vi phạm các điều sau: Con hụi không thông báo về sự thay đổi nơi cư trú cho các thành viên; Không thông báo đầy đủ các thông tin về dây hụi cho người mới tham gia; Không lập biên bản thỏa thuận về dây hụi hoặc lập biên bản mà không đầy đủ thông tin theo quy định pháp luật; Không lập sổ hụi; Không giao đủ các phần hụi cho các thành viên hốt hụi tại các kỳ mở hụi; Không cho các thành viên xem các thông tin về dây hụi khi có yêu cầu; Không giao giấy biên nhận khi thực hiện các giao dịch khi tổ chức dây hụi.
– Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng khi có các hành vi sau: Không thông báo với Ủy ban Nhân dân xã về việc tổ chức dây hụi có giá trị 100.000.000 đồng trở lên ở các kỳ mở hụi; Không thông báo với Ủy ban Nhân dân xã khi tổ chức từ 2 dây hụi trở lên.
– Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng khi có các hành vi sau: Lợi dụng việc tổ chức dây hụi mà thực hiện hành vi cho vay nặng lãi vượt quá mức lãi suất được cho phép trong Luật Dân sự; Lợi dụng tổ chức dây hụi để tập hợp vốn trái phép.
Ngoài ra, chủ hụi hoặc thành viên hụi nếu có những hành vi vi phạm khác (trường hợp có đủ các yếu tố) có thể chịu phạt theo quy định của Bộ luật Dân sự, Bộ luật Hình sự hoặc pháp luật khác có liên quan.
5. Nếu xảy ra hành vi vi phạm có thể khởi kiện tại Tòa án được không?
Theo quy định tại Điều 25 Nghị định 19/2019/NĐ-CP về giải quyết tranh chấp và xử lý vi phạm khi bị giật hụi như sau:
“Điều 25. Giải quyết tranh chấp và xử lý vi phạm
1. Trong trường hợp có tranh chấp về họ hoặc phát sinh từ họ thì tranh chấp đó được giải quyết bằng thương lượng, hoà giải hoặc yêu cầu Tòa án giải quyết theo quy định của pháp luật.
2. Chủ họ, thành viên, cá nhân, tổ chức liên quan có quyền đề nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người có hành vi cho vay lãi nặng, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, huy động vốn trái pháp luật hoặc các hành vi vi phạm pháp luật khác khi tham gia quan hệ về họ.”
Như vậy đối với trường hợp có tranh chấp về hụi hoặc phát sinh từ hụi thì tranh chấp đó được giải quyết bằng thương lượng, hoà giải hoặc có thể khởi kiện yêu cầu Tòa án nhân dân giải quyết.
Trên đây là toàn bộ những nội dung và các vấn đề có liên quan đến lãi suất trong quá trình chơi hụi. Trường hợp có bất kỳ thắc mắc nào, vui lòng liên hệ theo thông tin bên dưới, chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ, giải đáp mọi thắc mắc về pháp lý của bạn dưới mọi hình thức.
CÔNG TY LUẬT TNHH DƯƠNG GIA - CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG
Địa chỉ: 141 Diệp Minh Châu, phường Hòa Xuân, thành phố Đà Nẵng
Điện thoại: 0931548999; 02367300899
