Trong nền kinh tế nông nghiệp chiếm tỷ trọng lớn như Việt Nam, chất lượng đầu vào cho sản xuất nông nghiệp có ý nghĩa quyết định đến năng suất, an toàn thực phẩm và sự phát triển bền vững. Tuy nhiên, tình trạng sản xuất, buôn bán hàng giả trong các lĩnh vực như thức ăn chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, vật nuôi… vẫn diễn ra phức tạp, gây hậu quả nghiêm trọng về nhiều mặt: kinh tế, môi trường và sức khỏe cộng đồng. Trước thực trạng đó, Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) đã quy định cụ thể tại Điều 195 về tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thức ăn dùng để chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, vật nuôi. Đây là một tội phạm nghiêm trọng, có tính nguy hiểm cao, đòi hỏi phải có sự nhận thức đúng đắn và áp dụng pháp luật chặt chẽ.
– Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017)
1. Khái niệm Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thức ăn dùng để chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, vật nuôi
Hàng giả có thể hiểu là những sản phẩm không bảo đảm chất lượng, giả mạo nhãn hiệu, nguồn gốc, xuất xứ hoặc công dụng, được sản xuất và đưa ra thị trường với mục đích đánh lừa người tiêu dùng, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng, nhà sản xuất chân chính, cũng như an toàn xã hội.
Buôn bán hàng giả là là việc thực hiện một, một số hoặc tất cả các hoạt động chào hàng, bày bán, giới thiệu, quảng cáo, khuyến mại, lưu trữ, bảo quản, vận chuyển, bán buôn, bán lẻ, xuất khẩu và hoạt động khác đưa hàng giả vào lưu thông.
Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thức ăn dùng để chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, giống vật nuôi hành vi sản xuất, mua bán hàng giả mà hàng giả đó là thức ăn dùng để chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, giống vật nuôi.
2. Dấu hiệu pháp lý cấu thành tội
2.1. Chủ thể
Căn cứ pháp lý tại Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017), chủ thể tội phạm này là người có năng lực trách nhiệm hình và từ đủ 16 tuổi trở lên. Pháp nhân thương mại cũng là chủ thể của tội phạm này.
2.1.1. Đối với trường hợp chủ thể của tội phạm là cá nhân:
Độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự quy định tại Điều 12 Bộ luật Hình sự. Người từ đủ 16 tuổi sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự đối với mọi loại tội. Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng trong một số trường hợp theo quy định pháp luật hình sự.
Chủ thể của tội phạm có thể là cá nhân thực hiện tội phạm một mình nhưng cũng có thể là nhiều người cùng thực hiện tội phạm. Trường hợp nhiều người thực hiện cùng một tội phạm được quy định theo Điều 17 Bộ luật Hình sự, quy định về đồng phạm. Theo đó, đồng phạm là trường hợp có hai người trở lên cố ý cùng thực hiện một tội phạm.
2.1.2. Đối với trường hợp chủ thể của tội phạm là pháp nhân
Căn cứ pháp lý tại Điều 75 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017)
Chủ thể của tội này còn là pháp nhân được thành lập hợp pháp; có cơ cấu tổ chức chặt chẽ; có tài sản độc lập với cá nhân, tổ chức khác và chịu trách nhiệm bằng tài sản đó; nhân danh mình tham gia các quan hệ pháp luật một cách độc lập; đã có hành vi nguy hiểm cho xã hội xâm phạm vào trật tự quản lý kinh tế, xâm phạm các quy định của Nhà nước trong lĩnh vực quản lý thị trường.
2.2. Khách thể
Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thức ăn dùng để chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, vật nuôi xâm phạm trật tự quản lý kinh tế mà cụ thể là trật tự xã hội, lợi ích người tiêu dùng. Tội phạm này làm mất sự ổn định của thị trường, xâm hại lợi ích và sức khỏe, tính mạng của người tiêu dùng, xâm phạm cụ thể là chế độ quản lý chất lượng trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp.
Đồng thời có thể ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng, vật nuôi, môi trường.
2.3. Mặt khách quan
2.3.1. Hành vi khách quan
Hành vi khách quan của tội phạm thể hiện qua việc sản xuất hoặc buôn bán hàng giả thuộc các nhóm: thức ăn chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, giống vật nuôi.
Tội phạm chỉ được cấu thành khi thuộc một trong các trường hợp sau:
Hàng giả có trị giá từ 30 triệu đồng đến dưới 150 triệu đồng, hoặc dưới 30 triệu đồng nhưng người phạm tội đã từng bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị kết án về hành vi tương tự, chưa được xóa án tích mà tiếp tục vi phạm;
Gây thiệt hại về tài sản từ 100 triệu đồng đến dưới 500 triệu đồng;
Thu lợi bất chính từ 50 triệu đồng đến dưới 100 triệu đồng.
Tội phạm được coi là hoàn thành kể từ thời điểm người phạm tội thực hiện hành vi sản xuất hoặc buôn bán hàng giả, không phụ thuộc vào hậu quả xảy ra.
2.3.2. Hậu quả
Hậu quả không phải là dấu hiệu bắt buộc để cấu thành tội phạm này.
Nhận thấy hành vi làm giả thức ăn chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật có thể gây thiệt hại đáng kể về tài sản cho người sản xuất nông nghiệp và ảnh hưởng gián tiếp đến sức khỏe con người thông qua chuỗi thực phẩm.
2.3.3. Mối quan hệ nhân quả
Hậu quả không phải là dấu hiệu bắt buộc để cấu thành tội này, Tuy nhiêg, giữa hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả là thức ăn dùng để chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, vật nuôi và hậu quả xảy ra (nếu có) phải có mối liên hệ nhân quả trực tiếp, cụ thể như sau:
Giữa hành vi sản xuất/buôn bán hàng giả và thiệt hại tài sản
Ví dụ: Người sử dụng phân bón giả khiến cây trồng chết hàng loạt, năng suất nông nghiệp giảm, kéo theo thiệt hại kinh tế. Vậy mối quan hệ nhân quả giữa hành vi phạm tội và hậu quả là về tài sản.
Giữa hành vi phạm tội và hậu quả về sức khỏe con người
Ví dụ: Vật nuôi sử dụng thức ăn giả bị bệnh hoặc chết, sản phẩm động vật chứa tồn dư độc hại, người tiêu dùng ăn phải và bị ngộ độc. Vậy mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả là về sức khỏe.
Giữa hành vi phạm tội và hậu quả về môi trường
Ví dụ: Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật giả có chứa chất độc, làm ô nhiễm nguồn nước, đất đai, ảnh hưởng hệ sinh thái. Vậy, mối quan hệ nhân quả được xác lập giữa hành vi và hậu quả là về môi trường.
Ý nghĩa của việc xác định mối quan hệ nhân quả
Là căn cứ để định tội và định khung hình phạt ở các khoản tăng nặng.
Giúp cơ quan tố tụng chứng minh mức độ nguy hiểm của hành vi
Phân hóa rõ ràng giữa các mức trách nhiệm hình sự tùy vào hậu quả thực tế xảy ra.
2.4. Mặt chủ quan
Hình thức lỗi: Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thức ăn dùng để chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, vật nuôi được thực hiện với lỗi cố ý. Người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội, thấy trước hậu quả của hành vi đó và mong muốn hậu quả xảy ra.
Động cơ, mục đích của tội phạm chủ yếu là vụ lợi bất chính. Động cơ, mục đích của tội phạm tuy không phải là dấu hiệu bắt buộc của cấu thành tội phạm nhưng việc xác định động cơ, mục đích của cá nhân hay pháp nhân phạm tội có ý nghĩa trong việc quyết định hình phạt.
3. Mức hình phạt
Căn cứ pháp lý tại Điều 195 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) Quy định về Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thức ăn dùng để chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, giống vật nuôi. Theo đó, khi thực hiện các hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả là thức ăn dùng để chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, giống vật nuôi thì sẽ bị xử phạt theo quy định pháp luật hình sự cụ thể như sau:
3.1. Mức hình phạt đối với cá nhân
KHUNG 1: Người nào sản xuất, buôn bán hàng giả là thức ăn dùng để chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, giống vật nuôi thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm: Hàng giả tương đương với số lượng của hàng thật hoặc hàng hóa có cùng tính năng kỹ thuật, công dụng trị giá từ 30.000.000 đồng đến dưới 150.000.000 đồng hoặc dưới 30.000.000 đồng nhưng đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này hoặc tại một trong các điều 188, 189, 190, 191, 192, 193, 194, 196 và 200 của Bộ luật này hoặc đã bị kết án về một trong các tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm; Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng; Thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng.
KHUNG 2: Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm: Có tổ chức; Có tính chất chuyên nghiệp; Tái phạm nguy hiểm; Lợi dụng chức vụ, quyền hạn; Lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức; Buôn bán qua biên giới; Hàng giả tương đương với số lượng của hàng thật hoặc hàng hóa có cùng tính năng kỹ thuật, công dụng trị giá từ 150.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng; Gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng; Thu lợi bất chính từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.
KHUNG 3: Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 15 năm: Hàng giả tương đương với số lượng của hàng thật hoặc hàng hóa có cùng tính năng kỹ thuật, công dụng trị giá 500.000.000 đồng trở lên; Gây thiệt hại về tài sản từ 1.500.000.000 đồng đến dưới 3.000.000.000 đồng; Thu lợi bất chính từ 500.000.000 đồng đến dưới 2.000.000.000 đồng.
KHUNG 4: Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 15 năm đến 20 năm: Gây thiệt hại về tài sản 3.000.000.000 đồng trở lên; Thu lợi bất chính 2.000.000.000 đồng trở lên.
Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.
3.2. Mức hình phạt đối với pháp nhân
KHUNG 1: Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này, thì bị phạt tiền từ 1.000.000.000 đồng đến 3.000.000.000 đồng;
KHUNG 2: Phạm tội thuộc một trong các trường hợp quy định tại các điểm a, b, c, e, g, h và i khoản 2 Điều này, thì bị phạt tiền từ 3.000.000.000 đồng đến 6.000.000.000 đồng;
KHUNG 3: Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 3 Điều này, thì bị phạt tiền từ 6.000.000.000 đồng đến 9.000.000.000 đồng;
KHUNG 4: Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 4 Điều này, thì bị phạt tiền từ 9.000.000.000 đồng đến 15.000.000.000 đồng hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 06 tháng đến 03 năm;
Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại Điều 79 của Bộ luật này, thì bị đình chỉ hoạt động vĩnh viễn;
Pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.
4. Các tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự
Khi xét xử Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thức ăn dùng để chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, vật nuôi, pháp luật Việt Nam quy định một số tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự nhằm đảm bảo tính răn đe và nghiêm minh. Các tình tiết này được quy định tại Điều 52 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) và áp dụng cụ thể cho tội này như sau:
Phạm tội có tổ chức: Hành vi được thực hiện bởi một nhóm người có sự phân công, phối hợp chặt chẽ nhằm sản xuất hoặc buôn bán hàng giả là thức ăn dùng để chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, vật nuôi quy mô lớn.
Phạm tội có tính chất chuyên nghiệp: Người phạm tội thường xuyên thực hiện hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả là thức ăn dùng để chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, vật nuôi như một nghề nghiệp chính, thể hiện sự cố ý và lặp lại.
Tái phạm nguy hiểm: Người phạm tội đã từng bị kết án về Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thức ăn dùng để chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, vật nuôi chưa được xóa án tích mà tiếp tục vi phạm.
Lợi dụng chức vụ, quyền hạn: Người phạm tội sử dụng vị trí, quyền hạn của mình (ví dụ: cán bộ quản lý thị trường, nhân viên hải quan) để thực hiện hoặc che giấu hành vi phạm tội.
Gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng: Gây thiệt hại về tài sản 3.000.000.000 đồng trở lên; Thu lợi bất chính 2.000.000.000 đồng trở lên.
Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thức ăn dùng để chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, vật nuôi đã và đang gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến trật tự quản lý kinh tế, an toàn sinh học và sức khỏe cộng đồng. Việc xử lý nghiêm hành vi phạm tội là cần thiết nhằm nâng cao hiệu lực pháp luật, bảo đảm môi trường kinh doanh lành mạnh và thúc đẩy phát triển nông nghiệp bền vững.
Trên đây là bài viết của Luật Dương Gia về “Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thức ăn dùng để chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, vật nuôi”. Trong trường hợp còn đang thắc mắc hoặc cần sử dụng dịch vụ, hãy liên hệ ngay với Luật Dương Gia để được tư vấn nhanh chóng và chính xác nhất.
CÔNG TY LUẬT TNHH DƯƠNG GIA - CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG
Địa chỉ: 141 Diệp Minh Châu, phường Hòa Xuân, thành phố Đà Nẵng
Điện thoại: 0931548999; 02367300899
